Rostás - Farkas György
Po kethano drom
Kethano drom: sar sosko politikicko organizicko inkridyol karingleste romano manush, kethane trubuj te xutyilas amare kumpaniako samalinipe. Opre trubuj te sikavas kethane inkerde kuchimatura. Opre trubuj te putras amare butya, amare kerimatura andaj butya majangle te shaj resas. Adyes trubuj te maras ame anda kode opre te ashuvas. Amaro romanimasko historipe kajlesko baro nyevo krizishireslas. Na numa kathe kere, de karingsode ande Europa, zhikathar e Vlashia zhikaj o Nyamcicko them.
O jek memento andaj but: Kethano drom: anda mare dyesenge pushajimatura, de gindisaras pekodi, le politikaicko organizmushura sigo ashimatura, le romengo baro historicko karingo trajo inkerdo. Le romengo identitashi so karingle romengi kumpania, vipaj granici intyal univerzalisho te avel.
Tyi kumpania bikhnel kon mashkar le romungri, thaj mashkar le lovaricka rom, haj mashkar le beasha, xape thaj hatyaripe chipindzaren. Variso kasavo phutyaripe , savo si o chacho rom, o majchacho rom. Kethanipe drom angla sakoneste kon phenel patyal pesko romanipe. Sar amenge, sar me, kon chachikane romane manusha sam, amenge trubuj anglal tephiras, lashe chachimasa, te phiras amare phralenge tehatyaras nanuma le vlashika romen, de vikodalen kon najkodol, kon amenca aven po drom.
Kon pale chi hatyarenpe kodalenge kon si, thaj nakade trajin sar kodo rom kon romanes vorbij, kodol pel dulmutane dromenge pelengo shanco zhan. Kadal chi inkren kaj kodol dulmutane manusha, kon bari kamle tekeren le romenge kathar o Rákóczi kon kamlas e slobodija, pa reformicko trajo o baro nacionalicko mishkipe ande kodi luma. Konpenga lavutasa haj penge prestishoza vazde pe opre andej bari Europa.
Thaj pale kade anda kado lil avrishajlen: te grizhinles, thaj opre tesikavasles kamas, koda le vlahikone romengo kuchimatura, le dulmutane butyange kon kadal keren kodol anglaj manusha dulmutane kuchimatura. Kadal ande bare bidendesi avri merel kodo manush thaj kumpania, kon inke ande peste phiravel pel manushengi univerzicko etnograficko pelengo intrago trajo so opre ashlyola, numa dujtrin kasave tanas opre: anda India ande xarkune butyange, le klopotura kon keren, le kasave sastrune butya, haj andal sarchini kerde butya kashtune butya thaj kade majdur, kethane le chachikane romane folklorosa, gilyalyimasa, thaj khejimanca, thaj lavutenca. Paloimanca, thaj kethanimanca najslobodo tekonfrontalin, o chachikano romano cirdipe kathar o Liszt Ferenc pe bareste dikhlo romani lavuta. Sole duj kucharimaturaj.
Thaj pale etnografijake o kethano dromesko programo ke kethane trubuj te keras butyi kodale bare etnograficko manushenca, thaj muzeologushonca, kon aha but deshebershenca aba kadal butya keren. Von kerenas kadi butyi vatunchi kana bare pharimatura resle, kana kommunisticko ideologia sas haj ande kadi malavnasphe kethane, kana telekamle te xoxaven le romengo romaipe etnikicko sasipe.
Loshas kodolake kaj si ame kasavo manush kon univerziticko zhanipesiles, thaj kon etnografijasiles. De kasavi bari butyi si angla mende sigo trubuj tekerasla. Te la kadi vorba na numa kodi hatyaras, vi kodi le sityaritorura, - mashkar kadal aba shelshelthaj panzhvardes si aba kadal manusha, kon romane manushaj, -le sociologushon haj sakoda le manushen kon po kethano drom amenca aven.
Palunes: o kethano dromesko programo le romengo vipal granici intyal pengo kethanipe kethanes kamen te keren, na numa ande Europa, vipal bare aba intyal kadi kamen te keren.
O identitashi amende khere haj internacionalicko butya demonshtrali ke amari nyevipe baro than del le lovaricka romenge vorbake, de kanak vi le beashengi vorba kamel opre te inkrel. Anda maro redakciovo kasave but manusha trajin thaj keren butyi, kon shukares vorbin e lovari shib, so kathar pengi dej sityile.E lovari shib zurales trubuj anda kodi vi paj granica intyal trajine manusha te hatyaren ame pale len.
Nema komentara:
Objavi komentar