Predlog za ocenu ustavnosti i zakonitosti Uredbe o merama
socijalne uključenosti korisnika socijalne novčane pomoći
ponedeljak, 01 decembar 2014 09:54
Zaštitnik građana podneo je Ustavnom sudu Predlog za ocenu
ustavnosti i zakonitosti Uredbe o merama socijalne uključenosti korisnika socijalne
novčane pomoći
Na osnovu člana 168. stav 1. Ustava Republike Srbije
(„Službeni glasnik RS“ br. 98/06), člana 29. stav 1. tačka 1. i člana 50. stav
1. Zakona o Ustavnom sudu („Službeni glasnik RS“ br. 109/07) i člana 19. Zakona
o Zaštitniku građana („Službeni glasnik RS“ br. br. 79/05 i 54/07), Zaštitnik
građana podnosi Ustavnom sudu
P R E D L O G
ZA OCENU USTAVNOSTI I ZAKONITOSTI
člana 2. stav 2. tač. 4) i 5), člana 4. stav 1. tačka 1) i člana 9. stav 1.
tačka 3) Uredbe o merama socijalne
uključenosti korisnika socijalne novčane
pomoći
("Sl. glasnik RS" br. 112/14)
Odredbe Uredbe o
merama socijalne uključenosti
korisnika socijalne novčane pomoći (u daljem tekstu: Uredba), čija se
ocena ustavnosti i zakonitosti traži glase:
"Mere socijalne uključenosti
Član 2.
Vidovi aktivacije su:
...
4) lečenje,
5) društvenokoristan rad, odnosno rad u lokalnoj zajednici.
Aktivnosti i obaveze centara
Član 4.
Centar:
1) sa korisnikom zaključuje sporazum o aktivnom
prevazilaženju njegove nepovoljne socijalne situacije koji sadrži aktivnosti i
obaveze korisnika, kao i mogućnost umanjenja i prestanka prava na novčanu
socijalnu pomoć u slučaju neopravdanog neizvršavanja obaveza iz sporazuma (u
daljem tekstu: individualni plan aktivacije), u skladu sa zakonom,
Mere i pojedine aktivnosti kojima se obezbeđuje socijalna
uključenost korisnika u oblastima iz nadležnosti jedinice lokalne samouprave
Član 9.
Radi obezbeđivanja socijalne uključenosti korisnika nadležni
organ jedinice lokalne samouprave, u okviru svoje nadležnosti, sprovodi mere i
pojedine aktivnosti, i to:
...
3) organizuje društvenokorisni rad, volontiranje, javne
radove, zapošljavanje korisnika, rešava privremeno ili trajno probleme
stanovanja korisnika i članova njegove porodice,
..."
Zaštitnik građana smatra sledeće:
1.Propisivanje društveno korisnog rada odnosno rada u lokalnoj
zajednici volontiranja kao mere socijalne uključenosti, suprotno je pravnoj
prirodi mera socijalne uključenosti koje su odredbom člana 80. stav 2. Zakona o socijalnoj zaštiti utvrđene kao
aktivnosti koje omogućavaju pojedincu prevazilaženje njegove nepovoljne
socijalne situacije, odnosno mere kojima se obezbeđuje njegova socijalna
uključenost. Imajući u vidu da osoba koja obavlja društveno koristan rad ili
volonterski rad ne ostvaruje zaradu, niti prava koja proističu iz radnog
odnosa, takav način aktivacije korisnika ne dovodi do poboljšanja njegovog
socijalnog položaja, jer on ostaje suštinski zavistan od finansijske pomoći
društva. Istovremeno korisnik socijalne pomoći za vreme obavljanja društveno
korisnog rada ili volontiranja čije trajanje
nije ni vremenski oročeno, gubi mogućnost učešća u drugim merama odnosno
vidovima aktivacije koje mu omogućavaju prevazilaženja njegove nepovoljne
socijalne uključenosti kao što su,
formalno ili neformalno obrazovanje i dr.
Pored navedenog, utvrđivanje društveno korisnog rada i
volontiranja kao mere socijalne uključenosti
suprotno je pravnoj prirodi društveno korisnog rada i volontiranja koji
su zasnovani na principima dobrovoljnosti i besplatnosti . Pretnja umanjenjem
ili gubitkom novčane socijalne pomoći zbog neodazivanja na učešće u društveno
korisnom radu ili u volontiranju, predstavlja oblik prinude korisnika novčane
socijalne pomoći da obavlja rad za koji neće biti plaćen, što je zabranjeno
Ustavom i Konvencijom za zaštitu
ljudskih prava i osnovnih sloboda koju
je Republika Srbija potvrdila . Ona je istovremeno i ograničavanje prava
građanina - korisnika novčane socijalne pomoći na pravičnu naknadu za svoj rad
i slobodan izbor rada .
Imajući u vidu da ni ovom uredbom niti drugim propisom nije
predviđeno da će za propisan rad- kao
vrstu aktivacije korisnik socijalne
pomoći dobiti naknadu i da se socijalna pomoć umanjuje za iznos ostvarene naknade,( ona ostaje ista) to
je nesporno da se osporenim odredbama
uvodi prinudni besplatan rad.
Imajući u vidu navedeno, odnosno da se društveno koristan
rad nikako ne može smatrati merom
socijalne uključenosti, to je donosilac Uredbe na ovaj način suštinski propisao
još jedan uslov za priznavanje prava na materijalnu pomoć a koji nije naveden u
odredbama člana 83. Zakona o socijalnoj zaštiti i time prekoračio ovlašćenja za
uređivanje koja su mu data odredbom
člana 80. stav 3. Zakona. Uređivanje
uslova za korišćenje određenog prava iz socijalne zaštite, podzakonskim
aktom suprotno je sa odredbom Ustava
kojom je utvrđeno da se način ostvarivanja ljudskih i manjinskih prava
zajemčenih Ustavom propisuje zakonom . Takođe uređivanje zakonske materije
uredbom suprotno je i Ustavnim načelima podele vlasti i hijerarhije pravnih propisa . Nosilac
zakonodavne vlasti u Republici Srbiji je Narodna skupština koja je nadležna za
donošenje zakona dok je Vlada kao
nosilac izvršne vlasti nadležna, između ostalog da izvršava zakone i donosi uredbe i druge opšte
akte radi izvršavanja zakona .
Utvrđivanje društveno korisnog rada kao vida aktivacije
i uslovljavanje korisnika socijalne pomoći ograničavanjem ovih davanja u slučaju da se
ne prihvate obaveze obavljanja ovog vida aktivacije, a da, pri tom društveno koristan rad ni pojmovno
ni sadržinski nije definisan, niti je oročen vremenski period u kom korisnik
može biti angažovan na navedenim radovima, stvara ozbiljnu pravnu nesigurnost i
otvara mogućnost zloupotrebe građana u socijalnoj nuždi. Utvrđivanje vrste
društveno korisnog rada prepušta se „dogovoru“ centra za socijalni rad i organa
jedinicce lokalne samouprave. Ovako utvrđivanje obaveza suprotno je odredbi člana 1. Ustava kojom je, između
ostalog utvrđeno da je Republika Srbija država zasnovana na vladavini prava i
socijalnoj sigurnosti, kao i Ustavom
utvrđenim načelima socijalne pravde,
humanizma i poštovanja ljudskog dostojanstva na kojima se pružanje socijalne
pomoći zasniva .
2. Propisivanje lečenja kao vida aktivacije korisnika usluga
socijalne zaštite , posebno u vezi sa mogućnošću da se pravo na novčanu
socijalnu pomoć umanji ili prestane u slučaju neizvršavanja obaveze ovog vida
aktivacije od strane korisnika , predstavlja ograničenje zakonom utvrđenih
prava. Zdravstvena zaštita uređuje se zakonom
koji propisuje, između ostalog, da je pravo građana da „slobodno
odlučuje o svemu što se tiče njegovog života i zdravlja“ i da se medicinskim merama građani ne mogu
podvrgavati bez svog pristanka, izuzev u slučajevima koji su zakonom propisani
.
Iz navedenih razloga, Zaštitnik građana smatra da odredbe člana 2. stav 2. tačka 5), člana 4.
stav 1. tačka 1) i člana 9. stav 1. tačka 3) Uredbe nisu u saglasnosti sa odredbama člana 1,
člana 26. stav. 3, člana 60. st. 2. i 4,
člana 68. stav 3. i člana 69. stav 1. Ustava Republike Srbije („Sl. glasnik
RS“, br 98/06), odnosno da su u suprotnosti sa odredbama člana 2. stav 1.
Zakona o volontiranju ("Sl. glasnik RS" br. 36/10), člana 80. stav 2,
člana 83. stav 1. i člana 86. st. 3. i 4. Zakona o socijalnoj zaštiti ("Sl. glasnik
RS" br. 24/11), kao i člana 15. Zakona o pravima pacijenata ("Sl.
glasnik RS" br. 45/13).
Zaštitnik građana predlaže da Ustavni sud donese sledeću
ODLUKU
Utvrđuje se da odredbe člana 2. stav 2. tačka 5), člana 4.
stav 1. tačka 1) i člana 9. stav 1. tačka 3) Uredbe o merama socijalne
uključenosti korisnika socijalne novčane
pomoći ("Sl. glasnik RS" br. 112/14) nisu u saglasnosti sa odredbama
člana 1. člana 4. stav 2, člana 18. stav
2, 26. stav. 3, člana 60. st. 2. i 4,
člana 68. stav 3, člana 69. stav 1, člana 98, člana 99. stav 1. tačka 7, člana
122, 195 stav 1. i člana 123. Ustava Republike Srbije („Sl. glasnik RS“, br
98/06), člana 2. stav 1. Zakona o volontiranju ("Sl. glasnik RS" br.
36/10), člana 80. stav 2, člana 83. stav 1. i člana 86. st. 3. i 4. Zakona o socijalnoj zaštiti ("Sl. glasnik
RS" br. 24/11), člana 15. Zakona o pravima pacijenata ("Sl. glasnik
RS" br. 45/13), člana 4. stav 2. i 3. Konvencije za zaštitu ljudskih prava
i osnovnih sloboda i stava 1. tačke 1. i 4. (deo prvi) Revidirane Evropske
socijalne povelje.
ZAŠTITNIK GRAĐANA
Saša Janković
Nema komentara:
Objavi komentar