O archichuno lukesto - A rendíthetetlen
ólomkatona
Írta: H. C. Andersen
Hans Christian Andersen meséje Pató Selam
lovári fordításában: Sas jekhfar bish thaj panzh archichune lukestura, phrala
sazhenes, ka ande jekh lezni archichuni roj kerdas len. Lengi phirdini ando
vast, lenge jakha vortakes angle dikhel, lengo lolo-vuneto lukestikano gad
ablyolindo shukar sas. Kanak avri phuterdine e kutija, ande soste apshlyile,
ashundine o angluno alav andar kadi luma: „archichune lukestura!”. Kado jekh shavoro
cipisardas, thaj losshasa maladas kethane leske palmi.
Pe leske arakhadyipesko dyes xutyildas le
archichune lukestura. Ando kram tordyardaslen pej meselya. Sazhenes jekhforme
sas, numa le bish thaj panzhto sas kaverfalo sar leske dosta: numa jekh punro
sas les, ke les kerdas palunes, thaj aba nas dosta archich, hoj te shaj avel
les duj punre. Ba vov pe pesko jekh punro kasavo zurales tordyolas, sar leske
dosta pe penge duj punre. Vi atunchi, na kaver, te na vov kerdyilas kodo, kaski
zhelya bisikles boldyilas.
Pej mesalya, kaj le archichune lukestura
opre tordyardine, vi but kaver khelimata sas, ba mashkar sakofeleste o
legmajshukar jekh cini hertijuni dyiz sas. Pe kodolake felyastri perdal
vortakes ande kodolake livna shajisaras te dikhen. Angla kodicine khasta
tordyile krujal jekh glindako kotor, so kasavo sas, sar jekh cino dorav. Pom
dorav momasle pajeske chiriklya plemline, thaj andej glinda palpale dichilas
lengo tasvir.
Sa shukar sas andej dyiz, ba e legmajshukar
vi atunchi kodi cini zhulyi sas, kon ande la dyizako putardo vudar tordyilas. Vi la numa hertija
kerdine, ba laki roklya e legmajkovli phanruni sas, pe lake phika vuneti chipta
perdas, - vi le gadesko mashkar kadi sas -, thaj pe laki chuchi somnakuni ruzha
ablyolas, kasavi bari, sar la cina shejaki musura. E hertijutni shej khelni
sas; lake duj kuja avri puerdas, lake jekh punro kade ando uchipe unzharelas,
hoj o archichuno lukest chi dikhlasles, thaj kodo gindisardas, hoj vi la sheja
numa jekh punro si, sar les.
Kadi kerdyolas man zhuvlyimaski –
gindisardas -, apol pre-eleganti, aketa, ande dyiz beshel! man numa jekh kutija
si muro kher, vi ande kodo bish thaj panzh-zhenes kikidyuvas, kothe nashtig te
ingravla. Vi atunchi tubusarav te pinzharavla!” Kodolesa tele pashlyilas,
lunzhilas-tar pala jekh thuvalyaki kutija, kathar mishto shaj dikhlas la kovla
sheja, kon vi pe jekh punro tordyindes ando kataipe
ashilas.
Ratyi kerdyilas, le majbut archichune
lukestura andre geline ande le kutijutno kher, gelas te sovel vi le kheresko
nipo. Akanak le khelimatura zhuvindile opre, palunes vi von shaj khelenpen:
„kaj so e kat?” thaj „chor-shingalo” kheldine, baldo kerdine. Le archichune
lukestura nervales maladine pengo kutijutne khereske zidura: vi von kamlinenas
te khelenlen, ba na zhangline opre te vazden la kutijaki xip.
E akhor-phagrindi babutka xuttyakerdas, e
ramosarindi rolyori nashkerdas pej tabla: kasavi chingar kerdyilas, hoj vi e
kanari chiriklyi opre zhuvindyilas ande laki kluva, thaj poema kezdindas te
gilyabel. Dujzhenes sas numa, kon na mishkisajvenas-tar andar pengo than: o
archichuno lukesto thaj e cini khelni, kon pe pesko jekh punro vortakes
tordyilas, thaj lake duj kuja opre inkerdas ando uchipe kade, sar zhi-atunchi;
thaj vi o lukesto kasave silardes tordyindas pe pesko jekh punro, thaj na las
tele lesko dikhipe pala e khelni.
Ba deshuduj maladas o chaso, thaj „hopp!” –
opre puterdas la thuvalyaka kutijaki xip, ba na thuvalya sas ande kodo, na! Te
na aketa, jekh kalo beng-shavoro -, ke pala soste kade gindisarasas: thuvalyaki
kutija, kodo chachikanes jehk magikutni kutija sas.
- Ashunes, tu archichuno lukesto! – das
duma les o beng-shavoro. – Sostar khinyares tyire jakha, hoj pe kasavi shej
dikhes, kon tut na lel sama?
O archichuno lukesto kade kerdas, sar kon
na ashunelas les.
- No, te azhukaras, so avla tehara! –
phendas o beng-shavoro.
Detehara, kanak le shavore opre ushtyile, o
archichuno lukesto andej felyastra tordyardine. O beng-shavoro kerdas? vaj e
balval? jekhfar numa avri puterdyilas la felyastraki tabla, thaj o archichuno
lukesto aba vi perdas tele, pala e trinti etazha. Pogano drom sas kodo: peske sherosa perdas pe
le dromesko barr, leski sastruni prasherni thaj leska shudra sashtrinako agor
mashkar duj barra kikidyile, lesko jekh punro kaj o cheri unzholas.
O shavoro sigones tele nashlas la slugasa,
hoj te rodelles. Kothe ushtyadine paska leste, chi atunchi chi dine sama les.
Te cipisardasas o archichuno lukesto: „kathe som!” – garant ashundenasles, ba o
lukesto kade gindisardas, naj eleganto te cipisarel ando lukastikano gad.
Kezdindas te del o brishind, pala perco po perco majdyeses perdas, chachikanes
shordyilas andar le nore, thaj kanak palesh avri peklas o Kham, le vulyicake
duj shave nashline kothe.
- Kothe dikh! – cipisardas o angluno. –
Jekh archichunoi lukesto! Opre lavles, ando bero shuvasles. – Andar zhurnaleski
hertija bero kerdine, ande kodo beshadas o archichuno lukesto, thaj kodo aba vi
hurajlas tele pe la vulyicaki nal; le duj shavore demindes nashile pasha leste.
Sunto Deloro!
Soske bare phunda maladine andej nal, thaj
soske zurales shordyilas o paji! Chaches, majangles baro brishind perdas.
Kheldas, rispisajvlas po paji o bero, thaj boldyilas kasavo sigones, hoj o
archichuno lukesto izdrajvlas lestar, ba numa tordyilas silardes, chi leska
musurako macho chi miskisajvlas, peske jakhenca vortakes dikhelas angle, thaj
trutnes inkrelas leski phurdini.
Apol jekhfar numa, tele la nalako lungo
podo reslas lesa o hertijutno bero. Krujal leste kasavo tunyarikipe kerdyilas,
sar sas cerrasa angla kado andej kutija.
„Hajkam kaj resav?” – gindisardas ande
peste. – Kado garant o beg-shavoro kerdas. Barem e shejori kathe shaj beshelas
pasha mande, atunchi chi sunusaros, te avelas inke jekhfar kasavo tunyarikipe!”
Jekh baro pajaslo hirco vazdajvlas opre
pasha leste; kathe beshlas tela o podo andej nal. – Si tut dromesko lil? –
pushlas le lukestar. – De kathe le dromesko lil!
O archichuno lukesto ashundas, numa leski
phurdini las inke majtrutnes.
Majdur huralas o bero, o pajaslo hirco pala
leste nekhlas. Huh! – sar kucisardas leske danda! Angle cipisardas jeke
khasteske kotoreske thaj jekhe sulumeske:
- Te tordyarenles! Te inkrenles kothe! na
potyindas dogana! Na sikadas leske dromesko lil!
Ba o paji pala perco po perco majzurales
shordyilas; o archichuno lukasto aba majna avri reslas telal o podo, kothe, kaj
le Devlesko Kham dikhlasas, ba kothe pogano chingar ashundas, kasavo, sostar vi
o legmajtromale manushes mulikanes
daradasas. Ke ashunen tume: kaj le podesko kaver rig, la nalako paji
andej bari kidindi nal shordyilas andre; jekh archichune lukestones kado kasavo
nasul dromipe si, sar amen pe jekh pogane pajesko peripe tele te shordyon
berosa.
O bero aba kasavo pasha sas le pajeske peripeste,
hoj o archichuno lukesto nashtig inkerdasles palpale. Aba ingerdasles tele o
paji; o chorro lukesto silardes tordyilas pe pesko jekh punro, sar numa
zhanglas, nashtig phenelas khonyik, hoj leska musurako macho mishisajvlasas. O
bero trinvar-shtarvar boldyilas krujal peste, pherdo kerdyilas pajesa, thaj
kezdisardas tele te boldyol ando paji.
O archichuno lukesto aba zhi kaj peski korr
tordyilas ando paji, o bero pala perco po perco majmilnes sas, leski hertija
sijjel uladyilas sar kindyilas, thaj o paji aba perdal nakhlas opre le
archichune lukestesko shero. O chorro lukesto atunchi pe shukar khelni
gindisardas, kas nichikanak majbutivar nashtig dikhel, thaj jekh dulmutani
gilya ashundyilas ende leske kan: O Del te ishtyaltut lasho vityazo, ando meripe
zhas, ando meripe!
Ande duj kotora shingerdyilas e hertija, o
lukesto avri perdas andar o bero, thaj ando kaver sekundo tele nakhadasles jekh
baro masho. Óh, sosko tunyarikipe sas ande le masheski rinza! Thaj inke
majzurales shajisardas kathe te daral, sar tela la nalako podo. Vi o than tang
sas, daba zhanglas te miskisarel o lukesto. Vi atunchi, vi pashlyindes,
silardes las leski phurdini. O baro masho kathe-kothe plemlas; pogano sas, sar
khelasles ando paji. Jekhfar numa andej pacha ashilas; angla le archichune
likesteske jakha sar te strafinesko nuro ablyilasas: abolyolas krujal leste o
Kham, thaj varikon bare glasosa cipisardas: - O archichuno lukesto!
O baro masho avri line, pe foro
ingerdineles, thaj kothe bikindineles -, kade reslas andej kinda, kaj e tavni
la bara shurasa opre shindasles. Mashkar lake duj naja las le lukestes, thaj
andre ingerdasles andej livni. Sakon kamenas te dikhen la dromares, kon inke
ande le masheski rinza dromilas. Ba le archichune lukesteske na hurajlas ande
lesko shero o phutyarimo. Pe mesalya tordyardineles, - aketa, si inke bisikle
trabi andej luma! Ande kodi livni arakhlaspes, kaj varikanak dikhlas e luma;
kodol shavoren, kodol khelimata dikhlas krujal peste. Kothe sas vi e cini
hertijutni dyiz, kodoleske vudareste vi akanak kothe tordyilas pe jekh punro e
shukar cini khelni, lako kaver punro ando uchipe -, vi voj stabilutno ashilas.
Kado kasavo zurales reslas le archichune
lukesteske jileste, hoj cerra uladas-tar les kathar o rovipe, majna avri
shordyonas andar leske jakha le archicsune asva. Ba o rovipe vi atunchi
strejino sas les. Numa dikhlas la khelna, thaj e khelni hikhlasles, ba alav na
parudine. Jekh shavoro akanak, bialav-bivakaripe, opre las le arcichune
lukestes, thaj andre shudasles andej bov. Khonyik na zhanglas, sostar kerdas
kado. Garant si hoj ande la thuvalyaki kutija beshindo beng-shavoreske butyi
sas vi kado
O archichuno lukesto kothe tordyilas ande
la jagako lolo nuro, thaj kasavo tatipe hatyardas, so nashtig avri te birinel,
ba na zhanglas kodo, hoj la bovaki jag tatyarelles, vaj le kamipeski? Vi o
lolo-vuneto rang tele perdas pala leste; andar o nasul drom, vaj andar e
ulavdini briga -, chi kodo chi zhanglas. La khelna dikhlas, thaj e khelni les
dikhlas. O lukesto jekhfar numa hatyardas, sar bilyajvel, ba numa tordyilas
silardes, thaj trutnes las leski phurdini. Atunchi avri puterdyilas o vudar, e
balval opre las la cina khelna, thaj kodi, sar jekh kovli andyeli, andre
hurajlas pe la bovako puterdo vudar perdal pasha le lukesteste, thaj jekh devlikani
parasa agor kerdyilas lake.
O lukesto atunchi kezdisardas te chinyol,
cino archichuno glonto kerdyilas sar bilyajvlas, thaj po kaver dyes, kanak e
sluga avri las o ushar andar o bov, jekh cino archichuno jilo arakhlas ande
kodo. Kado ashilas andar o lukesto. Andar e khelni na ashilas kaver, sar e
somnakuni ruzha, vi kodi purlisajvlas thaj kalo kerdyilas, sar o angar.
Nema komentara:
Objavi komentar