BAJKA - PARAMICHI - O shavo thaj e choxanyi

O shavo thaj e choxanyi  

   

Írta: Administrator   

     

A jamamba és a legény - O shavo thaj e choxanyi (japán mese) : Ande jekh durutne plajesko gav trajolas jekh gero shavo, kaske pala pesko dad numa jekh cini kolyiba thaj jekh lasho grast ashilas. 

Andar soste trajisardas, hoj peske grastesa unyivar tele gelas ando foro, kaj o baro paji, thaj kindas sakofelo, se le gavutne manushenge trubulas, thaj so po plaj nashtig te kinen. 

Feder lon thaj chikenalo masho trubulas te anel opre ando gav.

Sas jekhfar, hoj butfalo mashe thaj jekh gono lon ingerdas andar o foro ande pesko gav. Koran deteharatar salyivarasa ingrelas lesko grast, sakokanak majuches phirenas. 

O Kham aba dulmut uches phirelas, o shavo thaj o grast khinye sas, apol akanak avla le dromesko legmajpharo kotor! Sakokanak majlokhes geline majopre, thaj kanak jekh malate resline, kaj frisho char sas, thaj vi cino paji sordyolas, - o shave kade gindindas, hoj tordyon thaj hodinen jekh cerra. 

Tele rakindas pala o grast o pharipe thaj e zen, mukhlasles te shaj zhal thaj te shaj xal pej cini mal. Voj jagako kidas kethane, jag kerdas, hoj mashuni zumi te kiravel pes, thaj kade zor te kidel pe lungo drom.

- Pekav inke duj makreli, pijav lasho shudro paji... apol aba blages zhav majdur. 

Pala jekh cerra vrama khere avo.

E zumi kirolas, thaj laki lashi shung huralas opre pej intrego mal. Atunchi o shavo sama las, hoj jekh thulo dirzaro shavoro pashol leste po drom. Intregones la kekavate avilas, shungalas la chikenala zumaki shung, thaj pe leske jakha dicholas, sar kamelas te xal andar kodi.

- Mangavtut, muro raj, nashtig desas mange jekh cerra zumi? Adyes inke khanchi na xalom, poganes bokhalo som - rudyisardas o shavoro rovinde glasosa thaj leske jakha le kekavate astardyonas.

- Av-ta, mishto zhanav kodo, sosko-j o bokh! Muri zumi but si, thaj vi jekh kotor pekado masho xutyiles - phendas skumpes o shavo, thaj jekh pherdo tejari tati chikenali zumi das les.

Apol vi voj te xal kezdindas. Pej mol bari pacha sas, numa kodo ashunydilas, sar nakhaven e zumi. Kodi chaches lashi sas, thaj vi andar o masho lashi shung uralas opre pej jag. O shavo sigones xalas e zumi, thaj vi o masho kamlasas te ulavel le shavorosa, ba kanak la jagate dikhlas, atunchi nakhadas tele o shavoro o paluno kotor masho. 

O shavo nervalo kerdyilas, thaj kamlasas te cipil le shavoresa: sar tromajlan kasavo te keres, tu prikolicho? - , ba sar dikhlas le shaveske jakha, numa pharo dyi las: naj khanchi bajo, chorro shavoro hajkam dulmut chi xalas khanchi, sostar te azbavles?

Opre tordyilas, thaj gelas vash lesko grast, hoj pe lesko dumo te rakinel e zen thaj o pharipe, thaj zhi-ratyi khere te resel. Kathar e zumi chalo kerdyilas, zhi-ratyi dosta avla man - gindisardas -, thaj maj khere pekav man masho. 
O grast, sar o frisho char xalas, majandre gelas ando vesh, thaj kade trubulas jekh cerra vrama, hoj o shavo te rakhelles, thaj palpale te ingrelles pej mal, kaj sakofelo mukhlas. 

Ba tela le kashta nas khanchi! Sakofelo xasardyilas! O shavo dikhelas kathe-kothe, thaj variso bengalo dyelo las sama! Pej mal, misto le thule shavorende, e thuli vesheski choxanyi tordyolas: e ,,jamamba"! Pe pesko zhungalo shero sar le suva sas lake kanrasle bala. Lake salyarike jakha kabor sas, sar te avenas labdi, kathe-kothe boldyonas thaj ablyonas.

Lako muj zhi pesko kan reslas, laki lungo loli shib zhi-phuv reslas, thaj atunchi nakhadas tele andar le xabena o paluno kotor, jekh intrego gono lon. La koshnyicake mashe aba nachilas. Kanak e choxanyi dikhlas le shaves, pe leste xuklas.
O shavo andej dar chi zhanelas, so te kerel, thaj kanak e choxanyi aba majna las les lake vundyenca, pala lesko grast xuklas, kothe garadyilas-tar. 

E choxanyi lake vundyenca sijjel shingerdas o grast, chambrelasles, bare kotora shingerdas avri andar kodo, palunes ande jekh nakhadasles. Kanak o shavo dikhlas, hoj e choxanyi le grastesa meshajinsajvel, te nashel kezdindas la malatar po drom, opre kaj o vesh.

Nashelas, nashelas, ba sigones khinyo kerdyilas, butivar perdas-tar, thaj pala jekh cerra vrama pogano glaso ashundas palal lesko dumo.

Akanak reselaman e choxanyi -, gindindas, thaj kathar e dar majna tordyilas lesko jilo. Nashtig te nashel-tar kathar e choxanyi! Chi zhanel majsigones te nashel, thaj naj kaj te garadyol. 

Kathe-kothe dikhelas, thaj atunchi, na dur, jekh cino paji las sama, pasha le dromeste. Pej dolma jekh baro kasht tordyolas. O shavo na gindisardas majdur, opre gelas mashkar le kranzhi. Apol ando paluno perco, ke e choxanyi aba kothe phirelas po drom. 

Kasave bare chingarasa avilas, sostar le kashta bandyile, sar te purdelas bari balval. Kanak e chohanyi dikhlas o cino paji, sigones kothe gelas.

- Trubul te pijav jekh cerra! Poganes trushali kerdyilom kado lonestar!

Changa das pej dolma, thaj te pel kamlasas, kanak ando paji, sar ande jekh glinda, dikhlas le shaveski musura. Opre cipindas:

- No, akanak arakhlomtut! Akanak nashtig te nashes-tar! Aketa, kathe garadyuves mandar! - thaj lake zhungale vundyenca ando paji unzhilas, kaj le shavesko tasvir. Sar o shave kado dikhlas, chi zhanglas te tasavel palpale lesko assajipe, assalas soski dili si e choxanyi.

- Etalo! Tu kothe opre san, muro shavo?! - chudindas e choxanyi. Akanak aba nashtig te nashes-tar mandar, kade barem phen mange: sar te zhav opre tute?!

O shavo zhanelas, hoj bida si. Ba kathar kodo, hoj e choxanyi leska glindako-tasvir kamlasas te xutyilel, alyardas kodo, hoj na numa bokhshindi-j e choxanyi, te na vi dili-j, kade kodo phendas la:

- Po kasavo ucho kasht, numa kade shaj opre te zhas, hoj te shuves pe tyiro shero jekh baro barr, thaj pe kodi shuki kranzha aves opre.

- Ova, ova - phendas e choxanyi, thaj kezdindas jekh baro, pharo barr te rodel. Phares arakhlas kodo, so kabor sas, sar jekh manush. - Kadalesa blages opre zhav! - Pe pesko shero shuttas o barr, thaj kezdindas te zhal opre po kasht. 

Kanak kaj la shuki kranzha reslas thaj las kodi, e kranzha kathar o baro pharipe tele phadyilas, thal e choxanyi ando paji perdas. O paji avri shordyolas, pajaslo kerdyilas e intrego dolma. O shavo sigones tele avilas pala o kasht, thaj nashelas majdur.

Ando vesh tunyariko kerdyilas, thaj o shavo pala e dar daba zhanglas te tordyol peske punre. Zurales losshajlas, kanak ando duripe jekh cino nuro dikhlas.

- Kothe chaches trubul manusha te beshen -, las sufla -, kon muntunaman!

Kaj o nuro gelas, thaj pala jekh cerra vrama jekh cini kolyiba las sama. 

Andre cipisardas, ba khonyik chi das duma palpale leske. O vudar puterdo sas, andre ustyilas ando kher. Khonyik nas andre, ba andej bov shukares phabolas o jag. O shavo tele beshlas pasha la bovate, thaj azhukarelas, hoj varikon numa khere resela. Butaig beshelas kothe, ba ando kher na miskisajvlas khanchi. 

Aba majna tele phandine leske jakha kathar o lyindralipe, kanak bari zhingar ahundyilas avral, thaj opre ashundyilas la choxanyako glaso, sar ande peste vorbil:

- Sosko mishto-j, sar aba khere som! Shuttyaravman la jagate, ke izdrajvav kathar o shil... Chaches si, hoj kodo shavo nashadas-tar, ba vi kade mishto xalom. Bares fajno zumi kiradas, thaj vi le makreli intregones frisho sas. 

Thaj o grast! Dulmut na xalom kasavo fajno mas! Gindinav, nas phuro... Numa o lon sas hajkam varisar but...

Le shaveske jakhendar sigones avri gelas o suno, kodo dikhlas: kaj shaj te garadyol-tar? Andar o kher aba nashtig gelas avri, ke e choxanyi angla o vudar tordyilas. O shavo ando paluno momento pej berand xuklas, so opre pej bov sas. 

Pe kodi garadyolas ando tunyariko, hoj e choxanyi te na dikhelles. Sar garadyilas-tar, e choxanyi andre ushtyadas, thaj vortakes la bovate gelas. Kathar lako shero zhi- lake punre pajasli sas. Lake lole jakha aba chi fimlajvenas, lake danda kethane mardyile kathar o shil. Tele beshlas pasha la jagate, lake lungi vundyi opre pej jag unzhilas, thaj shuttyarelaspes. Thaj kade gindisarelas:

- Vi atunchi paguba si kodo, hoj o shavo skepisajvlas mandar! Fajno xaben kerdyilasas... thaj me inke xos variso. So te xav? - Sar vorbilas, kathe-kothe boldosarelas lako salyarike jakha. - Ova, zhanav aba! Andre anav unyi vorezuni-bokolyi, thaj shukares pekavlen.

Pharo dyi las thaj opre tordyilas, jekh koshnicasa vorezuni-bokolyi andas andre, thaj kezdindas te pekellen pej jag. Holyarnyikes boldesarelas le bokolya, thaj so aba shukares perdal petyilas, kodo rigate cirdas pej bov. Andar e bov tatipe shordyilas, e choxanyi sakokanak majlokhes boldesarelas le bokolya, thaj vash o khinyipe unyivar pe pesko kolyin perdas lako shero. Palunes suttas.

La bokolyaki shung la tatipesa opre huralas la berandate, thaj zurales xityililas le bokhale shavesko nakh.

Shordyonas leske salya le bokhatar, thaj pe kodo gindisarelas, sar shaj reselas-tar le bokolya. Atunchi sama las, hoj pasha la bovate jekh lungo kilo tordyol.

Kado laso avla man -, gindindas -, thaj holyarnyikes kaj o kilo unzhilas.

E choxanyi sovelas, chi miskisajvlas. O shavo ferines, bares ferines opre pusadas po kilo kodi bokolyi, so legmajdur sas la choxanyatar. Lokhes opre cirdasla thas xalasla. Kado ova! Ba lesko bokh chi nachilas. Kodo gindindas: palesh bax zumavel, thaj palesh kodo kerel, so majangle kerdas. 

Lokhes, thaj dikhindes, hoj e choxanyi hajkam sovel, jekh bokolyi pala kaver pusadas po kilo, palunes chi ashilas kanchi pej bov. Kanak vi paluni bokolyi xalas, e choxanyi opre ushyelas, nervales dikhelas kathe-kothe, thaj te vorbil kezdindas:

- So kamlomas te kerav? Ova! Zhanavles aba! Te pekav unyi vorezuni-bokolyi!

Opre tordyilas, andre andas jekh koshnyica ivande bokolya, thaj kezdindas te pekellen. Holyarnyikes boldesarelaslen, thaj so prapadyilas, kodo rigate shuttas pej bov. 

Ba le tatipestar thaj la shungatar palesh andre pandadyile lake jakha, thaj pe soste intregi bokolya petyile, voj palesh sutas. Sar e bokolyi zurales fajno sas, o shavo vi akanak vinchrelas kodi, kade palesh sa bokolyi opre cirdas peste, thaj xalaslen. 

Aba chi kodo chi dikhelas, so kerel e choxanyi. Aba angla kado but vramasa xalas e palauni bokolyi, kanak e choxanyi palesh opre ushyelas, thaj te vorbil kezdindas:

- So kamlomas te kerav? Ova! Zhanavles aba! Te pekav unyi vorezuni-bokolyi!

Opre tordyilas, hoj vash le ivande bokolya te zhal, ba ando vudar sigones tordyilas.

- Ba... aba peklom bares but bokolya! - Ando ajero sungalas: - thaj vi hatyarav kodolengi shung!

Kezdindas te rodel pej bov le bokolya, ba khatikaj chi rakhlaslen. Palunes kade gindindas, hoj o ,,Fukurokudzhu" (= Baxt), la baxtako del phirelas late, kanak voj sovelas. La baxtako del kamel e bokolyi, shaj kade xalas sa.

- Mishto-j, hoj lichajvlas le xabenestar! Hajkam bax anela man vash kado. Man pekav nyevo! - Ba apol kaver gindilas, thaj chi gelas vash le bokolya. - Lyindrali som aba, thaj naj maj voja pej khanchi! - Apol avri gindisardas variso: - O Fukurokudzhu inke shaj kathe si varikaj, vi atunchi, te na dikhavles. 

Pushav lestar: kaj te pashlyuvav, hoj shukar suno te dikhav? - Vash kado e choxanyi tordyolas mashkar andej soba, thaj cipisardas: - Fukurokudzhu, Fukurokudzhu! Kaj te pashlyuvav tele? Pej berand vaj kaj o horno?

O shave, kon pej berand garadyolas, parudas lesko glaso, kade phendas:

- Kaj o horno, kaj o horno!

- Misto-j, atunchi kothe pashlyuvo.

E choxanyi blago kujbo kerdas peske, xastyindas jekh-duj, thaj pe peste cirdas le hornosko xip. O shavo azhukarelas, pune andar o horno chi ashunelas sar xiril e choxanyi. Atunchi tele avilas pala e berand, thaj kalmes kaj o vudar gelas. Zhi-kanak o choxanyi opre ushtyela, voj aba po plaj - pej xor dur avla! Ba daba gelas unyi paso, tordyilas.

- Nashtig te nashav-tar kade, hoj numa man te muntuv, thaj te mukhav kodo, hoj e choxanyi kaveren vi majdur te azbal!

Avri gelas angla o kher, thaj zhi atunchi rodakerelas ando tunyariko, pune jekh baro barr arakhlas. Kodo andre ingerdas andej soba, thaj opre pej xip rakindas. Le phare barrestar e xip glaso das, thaj e choxanyi pe pesko kaver rig boldyilas thaj duma das:

- Sosko glaso des, tu bashno, kanak inke tunyariki ratyi si?!

O shavo azhukardas, hoj e choxanyi palpale te sovel, apol jag kerdas tela o horno, soski chingar kerdyolas ando sorro kher. Kodolestar e choxanyi palesh avri das duma andar o horno:

- Chi mukhes le manushes, tu pogano bashno? Sorro ratyi chingar kames te keres? - kodolesa palesh pe pesko kaver rig bolyilas, thaj majdur sovelas.

Aba zorilas, e jag lokhes opre phabardyilas tela o horno, thaj lako glaso palesh opre ushtyadas la choxanya.

- Tu pogano bashno, te ushtyavesaman inke jekhfar, xavtut!

O shavo baro assajlas:

- Tu aba khonyikas chi xasa, choxanyi! - thaj kopajimes shuvelas o kasht pej jag, pune la choxanya intregones peklas.

Kanak e jag aba na phabolas, gelasas khere, pe pesko chorro grast gindisardas.

- Mudardom la choxanya, thaj vi man muntundom, akanak aba khonyikas nashtig azbal voj! Ba muro chorro grast xasardyilas. Ande soste trajuvo pala kado? Sar phiro pala kado ando foro, te kinav? Andar soste do palpale le manushenge lenge love, andar soste kindom le xabena, so e choxanyi xalas?

Brigakes ustyilas avri andar o kher, ba izdrales tordyilas. 
Numa akanak, ando khamasko nuro dikhlas kodo, hoj krujal o kher sakokaj kokala si! Na numa pedenge kokala, te na manushenge guputi, pashavre, vasta, punre!

- Chorre si... kadalen sa reslas kodo agor, si vi man kamlasas e choxanyi. Thaj na praxosardaslen khonyik...

Palpale gelas kaj o kher, andre arakhlas hunava, thaj kezdindas gropa te hunavel. Hunadas, hunadas, thaj kanak e gropa aba dosta xorno sas, jekh sastruni kutija rakhlas andej phuv. Kodi pherdyi sas somnakajenca.

- Kado licharelman misto sakofeleste, so hasardom, so e choxanyi xalas! - losshajlas o shavo.

Shukares praxosardas le manushenge kokala, pe pesko phiko vazdas e sastruni kutija, thaj vojasa das pes po drom, kaj le plajesko cino gav.

(A lovári fordítás Pató Selam munkája)